Fazla süreli çalışma nedir?

Fazla süreli çalışma, iş sözleşmesinde belirlenen haftalık çalışma süresini aşan çalışmalardır.

Haftalık çalışma süresi:

• Genel olarak 45 saattir.
• İş sözleşmesi ile 45 saatin altında da belirlenebilir.

Fazla süreli çalışmada:

• Fazla mesai ücreti normal ücretin %25 fazlası oranında ödenir.
• Yıllık fazla süreli çalışma süresi en fazla 270 saat olabilir.
• Aylık fazla süreli çalışma süresi ise 22,5 saattir.

Fazla süreli çalışma ile fazla mesai arasındaki fark:

• Fazla süreli çalışma: Haftalık çalışma süresinin sözleşme ile 45 saatin altında belirlendiği durumlarda, bu çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalardır. Bu çalışmalarda fazla mesai ücreti normal ücretin %25 fazlası oranında ödenir.
• Fazla mesai: İş Kanunu'nda yazılı koşullar çerçevesinde haftalık 45 saati aşan çalışmaları ifade eder. Bu çalışmalarda fazla mesai ücreti normal ücretin %50 fazlası oranında ödenir.

Örnek:

• Bir işçinin haftalık çalışma süresi iş sözleşmesi ile 40 saat olarak belirlenmiş olsun. Bu işçi bir haftada 48 saat çalışırsa, 8 saati fazla süreli çalışma, 3 saati ise fazla mesai olarak değerlendirilir.
• Fazla süreli çalışma için işçiye normal ücretinin %25 fazlası, fazla mesai için ise normal ücretinin %50 fazlası ödenir.

4857 Sayılı İş Kanunu'nun 41. maddesinde; "Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. 63 üncü madde hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı haftalarda toplam kırkbeş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.

Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.

Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırkbeş saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırkbeş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir.

Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.

İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.

63 üncü maddenin son fıkrasında yazılı sağlık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli işlerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece çalışmasında fazla çalışma yapılamaz.

Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir.

Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.

Bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan hâller dışında yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.

Yer altında maden işlerinde çalışan işçilere, bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan hâllerde haftalık otuz yedi buçuk saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenir.

Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmaların ne şekilde uygulanacağı çıkarılacak yönetmelikte gösterilir."hükmüne yer verilmiştir.