Kıdem tazminatında giydirilmiş ücrete dikkat

Aynı işverene ait bir veya farklı iş yerlerinde bir yıl çalışan işçiler, kıdem tazminatına hak kazanır. Kıdem tazminatının ödenebilmesi için şu durumlar gereklidir: işçinin emekli olması, askerlik nedeniyle işten ayrılması, kadın işçilerin evlendikten sonra bir yıl içinde işten çıkması, işverenin haklı bir neden olmadan işçiyi işten çıkarması, işçinin haklı bir nedenle iş akdini feshetmesi. Ayrıca, işçinin yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirmesi durumunda da kıdem tazminatı alma hakkı doğar.

Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, kıdem tazminatı hesaplaması ile ilgili merak edilenleri kaleme aldı. 

Bir iş yerinde yıllarca emek veren işçiler, işten ayrıldıklarında bazı haklara sahip olur. Bu hakların başında kıdem ve ihbar tazminatları gelir. İşçilerin haklarının korunması açısından bu tazminatların nasıl hesaplandığını anlamak önemlidir.

Temel prensip: Son ücret üzerinden hesaplama

Kıdem ve ihbar tazminatları, işçinin işten ayrıldığı dönemdeki son ücreti üzerinden hesaplanır. Ancak, tazminatın hesaplanmasında sadece aylık ücret değil, işçiye sağlanmış olan ve para ile ölçülebilen tüm menfaatler de dikkate alınır. Bu, işçinin aldığı gerçek değerin yansıtılmasını sağlar.

Ücretin değişken olduğu durumlar

Bazı işçiler, sabit aylık ücret yerine parça başı, götürü veya yüzde usulü ile çalışır. Bu gibi durumlarda, işçinin son bir yılda hak ettiği toplam ücret, çalışılan günlere bölünerek kıdem ve ihbar tazminatına esas ücret bulunur.

Giydirilmiş ücret: İşçinin gerçek kazancı

Yan ödemeler hariç tutularak hesaplanan ücret, çıplak ücreti oluşturur. Örneğin, asgari ücret bu kategoridedir. Ancak, işçiye sağlanan ek menfaatler de hesaba dahil edilmelidir. Bu ek menfaatlerle birlikte hesaplanan ücret, giydirilmiş ücret olarak adlandırılır.

Giydirilmiş ücrete dahil olan ödemeler

Giydirilmiş ücret, işçiye sağlanan çeşitli ödemelerden oluşur:
- Yol Yardımı: İşçinin işe geliş gidişlerinde verilen ulaşım parası veya servis hizmeti.
- Yemek Yardımı: İş yerinde verilen yemek bedeli, nakit para veya yemek çeki.
- Yakacak Yardımı: Kış aylarında ısınma masrafları için yapılan ödemeler.
- Giyim Yardımı: İş yerinde kullanılmak üzere verilen giysi dışındaki yardımlar.
- Teşvik Primi ve Kıdem Ücreti: Performansa dayalı ödemeler.
- Kira-Barınma Yardımı: İşçiye barınma için sağlanan ödemeler.
- Bayram Harçlığı: Dini bayramlarda yapılan ödemeler.
- Özel Sağlık ve Hayat Sigortası: İşçiye sağlanan sigorta yardımları.

Yargıtay'ın belirttiği gibi, bu ödemelerin giydirilmiş ücret hesabına dahil edilebilmesi için düzenli olarak yapılmaları gerekir. Bir defaya mahsus yapılan ödemeler bu hesaba dahil edilmez.

Son ödemeler ve zamlar

İhbar ve kıdem tazminatı hesabında, son bir yıl içinde yapılan ödemelerin toplamı 365 güne bölünerek bir günlük tutar bulunur. Bu tutar 30 ile çarpılarak aylık eklenir. Yargıtay, yıl içinde ücrete zam yapılmışsa, son yapılan ödemeyi dikkate alır. Örneğin, yılda dört ikramiye ödenen bir işçinin son ikramiyesi zamlı ise, tüm ikramiyeler zamlı miktar üzerinden hesaplanır. Aynı yöntem, yol ve yemek yardımı gibi diğer ödemeler için de geçerlidir.

Kıdem tazminatı tavanı

Kıdem tazminatı, her yıl için 30 günlük brüt ücret üzerinden hesaplanır. Ancak, ödenecek kıdem tazminatı, devlet tarafından belirlenen tavanı aşamaz. 2024 yılı ilk yarısı için bu tavan 35.058,58 TL olarak belirlenmiştir. İşçinin giydirilmiş ücreti ne kadar yüksek olursa olsun, yıllık kıdem tazminatı bu tavanı geçemez.

Örnek hesaplama

Brüt ücreti 20.002,50 TL olan ve iş yerinde yemek yiyen, işverenin sağladığı araçla işe gelip giden bir işçiyi ele alalım. Yemek ve ulaşım giderlerinden işçi başına düşen tutar 5000 TL ise, bu tutarın brüt ücrete eklenmesi gerekir. Böylece, kıdem tazminatı 25.002,50 TL üzerinden ödenir.

Netice itibarıyla, kıdem ve ihbar tazminatlarının doğru hesaplanması, işçilerin haklarının korunması açısından büyük önem taşır. İşçilere sağlanan tüm menfaatlerin dikkate alınması, adil bir hesaplama yapılmasını sağlar. İşverenlerin ve işçilerin, bu hesaplama süreçlerini iyi bilmeleri, olası uyuşmazlıkları önlemek açısından faydalı olacaktır.