Demokrasi tarihine geçen kara leke: 27 Mayıs darbesi
4 Mayıs 1950 günü yapılan seçimler, Türkiye'de 27 yıllık tek parti devrini sona erdirdi. 1923'ten beridir tek başına ülkeyi idare eden Cumhuriyet Halk Partisi, iktidarı halk oyu ile Demokrat Parti'ye devredecekti. Seçim sonuçlarına göre DP yüksek oranda oy alarak 408 milletvekilliği kazanmıştı. Ancak O parti 27 Mayıs 1960 askeri darbesi ile kapatıldı ve genel başkanı da idam edildi.
27 Mayıs 1960'ta gerçekleşen ve Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki ilk askeri darbe olarak kaydedilen olayda, düşük rütbeli subayların planlarıyla Tümgeneral Cemal Madanoğlu'nun liderliğinde icra edilen bir müdahale yaşandı. Darbenin ardından Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes ve bazı hükümet üyeleri tutuklandı. Ayrıca, 235 general ve yaklaşık 3.500 subay emekliye sevk edildi. Üniversitelerde görev yapan 147 öğretim üyesi görevden alındı ve bazı üniversiteler kapatıldı. Ayrıca, 520 savcı ve yargıç da görevden alındı.
Darbenin yapılma gerekçesi
1950 yılında iktidara gelen Demokrat Parti'nin ülkeyi baskı rejimine ve iç karışıklıklara sürüklediği ileri sürüldü. Darbenin duyurulması ise Kurmay Albay Alparslan Türkeş'in radyo üzerinden yayınladığı bildiriyle gerçekleşti. Darbenin arkasındaki güçler, Emekli Orgeneral Cemal Gürsel liderliğindeki Milli Birlik Komitesi tarafından oluşturuldu. Bu komite, darbenin ardından ülke yönetimini devraldı, Anayasa ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni feshetti ve siyasi faaliyetleri askıya aldı. Darbe sonucunda birçok Demokrat Parti üyesi, Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes gibi önemli isimler tutuklandı. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Rüştü Erdelhun da darbenin ardından tutuklananlar arasındaydı.
Diğer darbelerden farkı
Bu darbenin diğer askeri müdahalelerden farkı, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin emir komuta zinciri içinde gerçekleşmemiş olmasıydı. Nitekim dönemin Genelkurmay Başkanı da darbe sonrasında tutuklanmıştı.
Darbe sonrası mahkemeden idam cezası
28 Mayıs 1960'ta Cemal Gürsel'in başkanlığında bir hükümet kuruldu ve yeni anayasa için çalışmalara başlandı. Tutuklu Demokrat Parti üyeleri, Yüksek Adalet Divanı'nda yargılanmak üzere Yassıada'ya gönderildi.
Bu süreçte, 15 kişi idama, 31 kişi ömür boyu hapse ve 418 kişi çeşitli hapis cezalarına mahkum edildi. Ayrıca, 123 kişi ise suçsuz bulunarak aklandı. Milli Birlik Komitesi, üç idam cezasını onayladı. Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu, 16 Eylül 1961'de idam edildi. Başbakan Adnan Menderes ise ertesi gün idam edildi. Celal Bayar ve Refik Koraltan ile birlikte 11 kişinin idam cezaları ömür boyu hapse çevrildi.
Bakmadan Geçme
