Kod adı Trojans: Beyaz Chevrolet'den Ankara'daki ABD ajan okulunun karanlık tarihi çıktı

“İyi ki gazeteciler var” dedirtecek son çalışma gazeteci-yazar Ahmet Köprülü"nün kaleminden çıktı: “Trojans: Ankara'da ABD Ajan Okulu”… Kitapta aktarıldığına göre, Ankara’nın kalbinde kurulan Amerikan okulunun 68 yıl öncesine giden “sır” faaliyetleri bir oto galeride sergilenen Chevrolet'den tesadüf eseri ortaya çıktı. “Kozmik Oda” baskını ile gündeme gelen ve halka tamamen kapalı olan Balgat’taki askeri üs bölgesinde kurulan Amerikan Okulu’nun yıllıkları dönemin olaylarına ipucu niteliğinde olan bilgilere kaynaklık ediyor.

Türkiye’nin yakın tarihine ışık tutan gazeteci Ahmet Köprülü imzalı "Trojans: Ankara’da ABD Ajan Okulu" ile gazeteci Ahmet Dinç’in yazdığı "Bozkürt: Ülkücü Kürtlerin Saklı Kalmış Hikâyesi – Biji Türkiye" adlı kitaplar raflardaki yerini aldı. Hayat Yayınları'nın "Deşifre X Kitaplar" serisinin ilk eserleri olan iki kitap, gazeteci Kamuran Akkuş’un yayın danışmanlığı ve editörlüğünde yayımlandı. 

Gazeteci Ahmet Köprülü, Ankara’da bir oto galerisinde gördüğü klasik Amerikan otomobilinin dosyasından, Ankara’nın kalbi olan askeri üs bölgesinde yer alan Amerikan Okulu’nun yıllıklarına ulaştı.

Türkiye’yi Sovyet blokundan uzak tutmak amacıyla, Truman Doktrini kapsamında Türkiye’ye gelen Amerikan Askerî Yardım Heyeti (JUSMMAT) desteğiyle 1957’de Ankara Balgat’taki Amerikan üssü bölgesinde kurulan Amerikan Okulu’nun yıllıkları, adeta zamanda yolculuk gibi.

ABD’lilerin “Trojans” (Truva Atları) olarak adlandırdığı okulun yönetiminde, Bağdat Paktı’nı (CENTO) kuran ABD Büyükelçisi Fletcher Warren ve Arap ülkelerini ikna turlarına çıkan JUSMMAT Generali A. Mead gibi üst düzey isimler yer alıyordu. Okulun yöneticileri arasında bir de Türk albay vardı: Kamil Homriş.

2004’teki NATO Zirvesi için İstanbul’a gelen ve Türkiye’ye ilk kez geldiği belirtilen ABD Başkanı George W. Bush’un, 1 yıllık eşi Laura ile birlikte 1978 yılında Amerikan Okulu’nun “Mezunlar Günü”ne katıldığı, yıllıklarda ortaya çıktı. Amerikan Okulu’nun yıllıkları, dönemin olaylarına ipucu niteliğinde olan bilgilere de kaynaklık ediyor.
 

Gazeteci - yazar Ahmet Köprülü

Ankara’nın Balgat semtinde 1957’de kurulan ve 1985’te kapatılan gizemli Amerikan okulu, gazeteci Ahmet Köprülü’nün kaleme aldığı Trojans / Ankara’da ABD Ajan Okulu adlı kitapla gündeme taşındı. Hayat Yayınları'nın “Deşifre X Kitaplar” serisinin ikinci eseri olan Trojans; binlerce sayfa, doküman, fotoğraf, isim ve tanıklığın titizlikle incelenmesiyle hazırlandı.

Gazeteci Ahmet Köprülü, 2006’da Ankara’da Tandoğan’da bir galeride gördüğü klasik Chevrolet’nin dosyasını (şahadetname) incelerken 1957 yılında Ankara’da Balgat’ta halka kapalı üs bölgesinde yeralan Amerikan Okulu’nun kurucusu Jack E. Daseler’in ismine ulaştı. 

TUSLOG (ABD Lojistik Grubu Müfreze 30) Komutanlığı tarafından Ankara Emniyet Müdürlüğü Trafik Şubesi’ne yazılan ve askeri yazışma kurallarını zorlayan “emir” tarzındaki yazıda Amerikan Yardım Heyeti görevlisi Daseler’in aracına Ankara plakası verilmesi “rica” ediliyordu. 

Amerikan Ordusu tarafından yapılan yazışmada aracına plaka verilmesi istenen JUSMMAT görevlisinin izini süren Köprülü tesadüfen Balgat’ta Amerikalıların “Trojans” (Truva Atları) olarak adlandırdıkları Amerikan Okulu’nun (Ankara American High School) 1958 yılından 1980 yılına kadar kendi iç bünyesinde yayınlanan okul yıllıklarına ulaştı. 

JUSMMAT/TUSLOG DESTEKLİ OKUL BİR “TRUVA ATI”

Kitapta Amerikan okullarının yalnızca eğitim değil, aynı zamanda derin politik anlamlar taşıdığına dair bilgiler detaylı şekilde aktarılıyor. Ahmet Köprülü’nün ulaştığı verilere göre, TUSLOG DET-30 üssünde, Amerikan Askerî Yardım Heyeti (JUSMMAT) desteğiyle kurulan Kuvvet Mensupları Aile Bireyleri Okulu, 1957-1958 eğitim öğretim yılını “Trojans yılı” ilan etti. Öğrenciler ise “Trojans” yani Truva Atları olarak adlandırıldı.

Soğuk Savaş yıllarında Türkiye’de etkili bir konumda bulunan bu okul, ABD’nin Türkiye ve bölgedeki politik operasyonlarını yönettiği merkezlerden biri hâline geldi. “Kale” olarak isimlendirilen bu yapı, CENTO ve TUSLOG bağlantılarıyla Ankara’da stratejik bir üs olarak öne çıktı.

 ABD Savunma Bakan Yardımcısı Dr. Lyon Bartlett’in 1967 yılında, Türkiye’deki sol muhalefetin yükseldiği bir dönemde okulu ziyaret ederek Amerikalılara moral vermiş.

Kitapta, okula ve öğrencilere verilen “Trojans” unvanının, ABD’nin Türkiye’deki stratejik yapılanmasına dair bir metafor olup olmadığı da sorgulanıyor. Köprülü, “Trojans” adlı çalışmasında adeta Ankara’nın kalbinde oradan oraya zıplayan gizemli bir Truva Atı’nın izini sürüyor.

68 yıl önce kurulan ve “fakülte” olarak da adlandırılan okul Türkiye ve yakın bölge ülkelerindeki çok sayıda Amerikalı asker, diplomat, istihbaratçının çocuklarına eğitim olanağı sağlarken yoğun olarak Türkiye genelinde halkla ilişkiler faaliyetlerinde de kullanılmış. 

GİZEMLİ ALBAY KAMİL HOMRİŞ

Okulun ABD’nin “olağanüstü” yetkili Büyükelçisinden JUSMMAT ve TUSLOG generallerine kadar önemli görevlerde bulunan yöneticileri ise Bağdat Paktı’nın kuruluşundan Türkiye’nin SSCB’den uzak tutulmasına kadar önemli politik operasyonları yürütmüşler. 

“Colonel” rütbesi ile tanıtılan Albay Kamil Homriş AHS’nin yönetiminde yer alıyordu.

Okulun yönetiminde bir de Türk albay bulunuyor. Bu isim Albay Kamil Homriş. Köprülü, Kamil Homriş’in ismine Ankara’daki Tapu ve Kadastro Meslek Lisesi’nde de ulaştı. TSK’dan emekli olduktan sonra bu okulda Fransızca öğretmenliğine başlayan Homriş’in öğrencileri arasında terör örgütü PKK’nın elebaşı Abdullah Öcalan da bulunuyordu. Homriş’i tanıyan bir öğrencisinin anıları da Trojans’ta yer buldu.

Türkiye’ye aşk acısıyla geldiği belirtilen JUSMMAT görevlisi Elisabeth McNeill’in, aslında CIA adına çalıştığına dair bulgular kitaba yansıdı. McNeill’in yürüttüğü kapsamlı operasyonla Türkiye'nin başına hangi çorabı ördüğü de Trojans'ta anlatılıyor. 

ABD’NİN BİRİNCİ HEDEFİ “KOMÜNİZMLE MÜCADELE” DE AMERİKAN OKULUNDA LENİN POSTERİNİN İŞİ NE?

Özellikle İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin hemen ardından SSCB’nin Türkiye üzerindeki Boğazlar ve Kars-Ardahan baskısı Türkiye’yi adeta Amerika’ya ve Atlantik ittifakına mecbur etmişti. Türkiye’nin zor durumunu kullanan ABD 1940’lardan başlayarak Türkiye’de “komünizmle mücadele”yi adeta anayasal bir görev haline getirmişti. Ancak Amerikan okulu yıllıklarında Amerikan Okulu öğrencilerinin odalarının duvarlarına SSCB’nin kurucusu Lenin’in resmini rahatlıkla asabildikleri ve bu fotoğrafın da yıllıklarda yayınlanabildiği yıllıklarla ortaya çıktı.

Yıllıklardaki bilgileri dönemin olayları ile özdeşleştiren Köprülü, 1960’ların başında Köy Enstitülerini kapattıran ABD’nin Türkiye’ye gönderdiği Barış Gönüllüleri’nin çalışmaları öncesinde Amerikan Okulu’nun öğrencilerini de halkla ilişkiler kapsamında sık sık görevlendirdiklerini de ortaya çıkardı.
      

 ABD'NİN TÜRKİYE VE ÇEVRESİNDEKİ POLİTİK OPERASYONLARINI YÖNETTİĞİ BİR MERKEZ GİBİ

Toplam 184 sayfadan oluşan Trojans , özellikle Amerika’nın politik etkisinin iyice arttığı 27 Mayıs dönemine de güçlü bir ışık tutuyor. Soğuk Savaş yıllarında Türkiye’de derin etkiler yaratan okulun, CENTO ve TUSLOG bağlantılarıyla ABD'nin Türkiye ve çevresindeki politik operasyonlarını yönettiği bir merkeze dönüştüğü yönetimde bulunan isimlerin profilinden kolaylıkla anlaşılabiliyor. American High School’un yönetiminde yer alan Mason, Metodist Kilisesi ve “İlluminati” bağlantılı isimler ile CIA ajanlarının, darbelerde rol oynayan ve Almanya’yı bombalayan generallerin portreleri; belge, arşiv materyali ve tanıklıklarla sunuluyor.

Amerikan Hava Kuvvetleri (USAF) subayları, uzun yıllar AHS’nin yönetiminde kaldılar. 1958’de okulun yönetimindeki en üst düzeydeki asker olan TUSLOG Komutanı General Newcomer, USAF’ta tanınmış bir isimdi

“KİM DEMİŞ BUSH İLK KEZ GELİYOR DİYE, 1978’DE ANKARA’DA”

2004'te NATO Zirvesi için İstanbul'a gelen dönemin ABD Başkanı George W. Bush, bunun "ilk Türkiye ziyareti" olduğu izlenimini vermişti. Ancak Trojans'ta yer alan çarpıcı belge ve fotoğraflar, Bush'un Türkiye'ye ilk ziyaretini 1978'de, henüz bir yıllık eşi Laura ile birlikte gerçekleştirdiğini de ortaya koyuyor. 

Kitapta “Küçük Amerika” yıllarında özellikle Ankara’da yaşanan sosyolojik ve kültürel dönüşüm de örneklerle anlatılıyor.

Yazar Ahmet Köprülü, 1958’den 1980’lere uzanan Ankara’daki Amerikan Okulu yıllıklarının, adeta zamanda bir yolculuk olduğunu ifade ederken, İkinci Dünya Savaşı sonrasında Türkiye’nin Sovyet tehdidinden kaçarken düştüğü Amerikan tuzağına ve sonrasında yaşananları da Trojans’ta irdelediğini belirtti.

40 SORUDA “TROJANS”

1. Ankara Tandoğan’daki galeride sergilenen 1952 model klasik beyaz Chevrolet’in sırrı
neydi?
2. Amerikan okulundan Ankara Trafik Müdürlüğü’ne nasıl “emir-rica” yazısı
gönderilebildi?
3. Okulun kurucu müdürü Jack E. Daseler’in hangi izleri bıraktı? Arabasının ve
yıllıklarının ardında hangi sırlar gizli?
4. 1956’da ABD Avrupa Hava Kuvvetleri, Ankara’daki Amerikalı çocukların eğitimini
neden devraldı?
5. Balgat’taki TUSLOG DET-30 üssünde kurulan AHS okulu hangi destekle açıldı ve ilk
öğrencilerini nasıl adlandırdı?

6. 7. Adana İncirlik Üssü hangi isimler tarafından ve nasıl emrivaki ile açıldı?
JAMMAT ve JUSMMAT’ın Türkiye’deki işlevi neydi? Amerikan okulunun bu askeri
yapı ile ilişkisi nasıldı?
8. 1964’te Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahalesini “Johnson Mektubu” ile önleyen diplomat
kimdi ve okuldaki fonksiyonu neydi?
9. “Türklerin Amerikan kültürüne yakınlaşması” hedefini hangi büyükelçi ortaya koydu?
Bu, Soğuk Savaş bağlamında nasıl bir jeopolitik öneme sahipti?
10. 25 Temmuz 1975’te Türkiye’deki 21 Amerikan üssünün el konularak kapatılması,
Türkiye-ABD ilişkilerini nasıl etkiledi?
11. Amerikan okulları, sadece eğitim kurumu muydu yoksa Soğuk Savaş’ın gizli bir
istihbarat merkezi mi?
12. CIA’nın Ankara’daki ilk kadın ajanı kimdi? “Aşk acısı” ile geldiği Türkiye’nin başına
nasıl çorap ördü?
13. Amerikan okulu yöneticilerinin CENTO ve TUSLOG ile bağlantısı, askeri lojistik ve
istihbarat ağlarının örgütlendiğinin göstergesi sayılabilir mi?
14. Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) ne zaman başladı ve AHS ile ilgisi ne?
15. Almanya’yı bombalayan generalin, CIA ajanlarının ve darbeci generallerin okul
yönetiminde yer alması, okulun askeri bir üs mü yoksa eğitim kurumu mu olduğu
tartışmasını nasıl etkiledi?
16. Ankara, 1950’lerde nasıl “küçük Amerika” görüntüsüne büründü?
17. Missouri Lokantası ve Washington Restoranı gibi mekanlar, dönemin Ankara’sında
nasıl bir “Amerikan rüyası” yarattı?

18. AHS öğrencileri neden “Trojans” yani “Truva atı” olarak nitelendirildi? AHS’nin
“Truva atı” sembolü, ABD’nin Türkiye’deki stratejik varlığı için bir metafor muydu?
19. 1950’lerde Ankara’da “Amerikan tarzı” sosyal yaşamın oluşmasında okulun rolü
neydi? Yılbaşı baloları, fast food restoranları ve otomobiller nasıl bir kültürel değişim
başlattı?

20. Esrarengiz Albay Kamil Homriş’in okul yönetimindeki fonksiyonu neydi?
21. Teröristbaşı Öcalan’ın Tapu Kadastro Lisesi’ndeki Fransızca öğretmeni olan gizemli
albay kimdi?
22. Teröristbaşı Öcalan'ın Tapu ve Kadastro Lisesi'ndeki emekli albay öğretmeninin
Amerikan okulu ile bağlantısı neydi?

Amerikan Okulu yurtlarında çalışan işçiler grevde, kendilerine polis-asker destek veriyor

23. Latin Amerika’dan sonra Türkiye’deki “antikomünizm” sürecini başlatan Büyükelçi Warren’ın okul ile bağlantısı neydi?

Amerikan Okulu yurt binaları
 

24. CENTO’nun perde gerisindeki JUSMMAT Generali A. Mead’in rolü neydi ve Türk-
Amerikan ilişkilerine nasıl etki etti?
25. İnönü’nün damadı Metin Toker Amerikan okuluna niye gelmişti?
26. OSI’nın Ankara’da işi neydi?

Amerikan Hava Kuvvetleri Özel Soruşturma Ofisinin (Of-
fice of Special Investigations-OSI) de Ankara’da faaliyette
olduğu Amerikan okulu yıllıklarında ortaya çıktı. OSI adeta “haydut” yetkisine sahip.

27. Polis ve askerin destek verdiği tek grev hangisiydi ve JUSMMAT ile alakası neydi?

Amerikan okulu öğrencileri ODTÜ ziyaretinde. 

28. Antikomünizm operasyonlarının zirveye çıktığı dönemde AHS’nin duvarına Lenin’infotoğrafı nasıl asılabildi?
29. Irak’ta Kasım’ı deviren İngiliz Büyükelçisi AHS’de ne işi vardı?
30. Amerikan Okulu ile CENTO arasındaki yoğun trafiğin esrarı neydi?

31. Nurten Dumlu kimdi ve Amerikalılar için neden özel bir isim haline geldi?

Amerikalılar için özel bir isim Nurten Dumlu

32. 1978’de George W. Bush ve eşi Laura Ankara’da ne işi vardı?
33. Amerikan okulu öğrencileri, Anadolu’yu “din ve mezhep haritası” çıkaran Barış
Gönüllüleri’ne nasıl destek oldu?

 Barış Gönüllüsü Linda Latt

34. Amerikan okulu öğrencileri, Türk toplumuyla ilişkileri güçlendirmek için hangi halkla
ilişkiler stratejilerini kullandı?

35. Hangi uçak kazası okulu sarstı?
36. Amerikan okulu, 1960’larda neden “Kale” olarak anılmaya başlandı?
37. Yenimahalle ilçesinin doğmasında Amerikalıların nasıl etkisi oldu?
38. Atakule’nin yerinde bir zamanlar ne vardı ve Amerikalılar neden burasını mesken
tutmuştu?

Amerikalılar, okulu The Cidatel yani “Kale” olarak  da isimlendirmiş.

39. AHS’nin yıllıklarında gizlenen 68 yıllık sırlar, Türkiye-ABD ilişkilerindeki
“görünmeyen el”i nasıl ortaya çıkarıyor?
40. Amerikan okulları, Türkiye’nin geleceğine dair hangi “Truva” planlarının parçasıydı?

 1970’lere doğru zenci öğrenci ve öğretmenlerin sayısında bir artış gözleniyordu. Açık bir şekilde “Biz siyahlarımıza da değer veriyoruz” mesajları öne çıkıyordu “Black is beatiful”.