Kimler emekli olduktan sonra çalışamaz?
Emeklilik sonrası çalışma hakkı, özellikle 30 Nisan 2008 sonrası sigortalılar için kısıtlanmış durumda. Bu durum, emeklilikten sonra iş arayışında olanları zorlu bir sürece sokuyor. Ancak, emeklilik sonrası çalışma düzenlemelerinde adaletin sağlanması için çeşitli talepler ve çabalar devam ediyor.
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasası kapsamında emekli olanlardan yaklaşık 1 milyonu, sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödeyerek çalışmaya devam ediyor. Ancak sigorta girişi 30 Nisan 2008 sonrası olanlar, emekli olduktan sonra çalışma hakkından yararlanamıyor. Bu tarihten sonra sigortalı çalışmaya başlayanlar, kadın ise 61, erkek ise 63 yaşını doldurduğunda emekli olabiliyor, ancak hiçbir işte çalışamıyorlar.
Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, "Kimler emekli olduktan sonra çalışamaz?" sorusunu cevapladı.
Emekli olduktan sonra çalışma hakkı sınırlandırması
EYT kapsamında geçen yıl nisan ayından bu yılın mart ayına kadar 2,4 milyon kişi emekli oldu. Bunlardan yaklaşık 1 milyonu SGDP ödeyerek çalışmaya devam ediyor. Ancak, emekli olduktan sonra çalışma hakkı sadece 30 Nisan 2008 tarihine kadar sigortalı çalışmaya başlayanlara uygulanıyor. Herhangi bir statüde emekli aylığı alanlar, SGDP ödeyerek işçi statüsünde (4/a) çalışabiliyor ve emekli aylığı dışında ücret geliri elde edebiliyorlar. Esnaf olarak çalışan emekliler ise herhangi bir prim ödemiyorlar, ancak kamu sektöründe çalışan emeklilerin aylıkları kesiliyor.
30 Nisan 2008 Sonrasında Sigortalı Olanlar İçin Çalışma Yasağı
İlk defa sigortalı olarak 30 Nisan 2008 sonrası çalışmaya başlayanlar, emekli olduktan sonra çalışamıyorlar. Bu tarihten sonra işe başlayan 4/a’lılar 7200, 4/b ve 4/c’liler ise 9000 prim günü tamamlayarak kadın ise 58, erkek ise 60 yaşında emekli olabiliyorlar. Gerekli prim gününü tamamlayamayanlar, en az 5400 prim günü ile normal emeklilik yaşından 3 yıl sonra emekli olabiliyorlar.
Emeklilikte çalışma yasağı uygulaması
2008 öncesi işe başlayan işçiler için prim günü, her yıl 100 gün artarak 2016 yılı itibarıyla 5400 gün olarak uygulanıyor. Örneğin, 1 Mayıs – 31 Aralık 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanlar, 4600 prim gününü tamamladıklarında kadın ise 61, erkek ise 63 yaşında emekli olabiliyorlar. Bu durumda, emekli aylığı yetersiz olanlar çalışmaya devam etmek isterse, emekli aylıkları kesilecek. Bu kişiler ya emekli aylığını kestirip çalışacak ya da sigortasız bir işte çalışmak zorunda kalacaklar.
Son 7 yıl kuralı ve istisnalar
2008 öncesi sigortalı çalışmaya başlayanlar, birden fazla statüde çalışmışlarsa, son 7 yılda en fazla hangi statüde çalışmışlarsa o statüden emekli olabiliyorlar. Bu durumdan özellikle BAĞ-KUR’lular ve isteğe bağlı sigortalılar yararlanıyor. Ancak, 30 Nisan 2008 sonrası sigortalı olanlar için son 7 yıl kuralı uygulanmıyor. Bu tarihten sonra çalışmaya başlayanların hangi statüden emekli olacakları, tüm çalışma hayatları boyunca en fazla hangi statüde çalışmış olduklarına göre belirleniyor. Örneğin, 4500 gün esnaf (4/b) olarak çalışıp daha sonra 3500 gün işçi (4/a) olarak çalışan bir kişi, emekli olmak için 9000 günü doldurmak zorunda kalacak.
Bakmadan Geçme
