Kamu mühendislerinin mesleki sorumluluğu: Talepler ve çözüm önerileri

Memur-Sen tarafından yayımlanan 'Mühendislik Meslek Kanunu ve Teknik Hizmetler Sınıfının Sorunları Paneli/Çalıştayı Raporu', kamudaki teknik personelin karşılaştığı zorlukları ve çözüm önerilerini detaylı bir şekilde ele alıyor. Raporda, Teknik Hizmetler Sınıfı'nın (THS) başarısının, bilgi, beceri ve tecrübelerin artırılmasıyla doğrudan ilişkili olduğunu vurgulanıyor. Bu nedenle, eğitim sürecinde stajların artırılması, uygulamalı eğitimlerin güçlendirilmesi ve mühendislik fakültelerinin eğitim süresinin uzatılması gibi önlemler öneriliyor. Ayrıca, kamuda çalışan teknik personelin mesleki sorumluluklar dolayısıyla yargılamalarla karşı karşıya kaldığı belirtiliyor ve bu durumun çözümü için kurumlar tarafından avukat temini ve mali sorumluluk sigortası yapılması gibi öneriler sunuluyor.

Raporun “Çalıştay’da Mesleki Sorumluluk Kapsamında Katılımcılarından Gelen Talepler ve Çözüm Önerileri” başlıklı bölümünde THS'nin mesleki sorumluluklarına ilişkin mevcut yasal düzenlemelerin gözden geçirilmesi ve güncellenmesi gerektiği vurgulanıyor. Ayrıca mühendislik fakültelerinin müfredatlarının yeniden gözden geçirilerek gelişen dünya düzenine uyum sağlaması gerektiği ifade ediliyor. Kamudaki teknik personelin karşılaştığı mesleki sorunlarla ilgili olarak düzenlenecek mesleki eğitimlerin önemine de dikkat çekiliyor ve bu eğitimlerin kurumlar ve sendikalar aracılığıyla sağlanması gerektiği belirtiliyor.

Rapor ayrıca, teknik personelin mali sorumluluklarına ilişkin düzenlemelerin yapılması ve mesleki sorumluluk sigortası imkanının genişletilmesi gerektiğini vurguluyor. Böylece, teknik personelin mesleki sorumluluklarını yerine getirirken karşılaşabileceği risklerin azaltılması ve haklarının korunması amaçlanıyor. Genel olarak, raporun amacı, kamudaki teknik personelin mesleki sorunlarının çözümüne yönelik kapsamlı bir çerçeve sunmak ve teknik personelin daha etkin bir şekilde görev yapmasını sağlamak için gerekli adımları belirlemek olduğu vurgulanıyor.

Raporun “Çalıştay’da Mesleki Sorumluluk Kapsamında Katılımcılarından Gelen Talepler ve Çözüm Önerileri” başlıklı bölümü şöyle:

• Kamudaki birçok projenin altında imzası olan Teknik Hizmetler Sınıfı’nın başarısı; bilgi, beceri ve tecrübelerin tam olarak sağlanmasıyla artacaktır. Bu durum göz önünde bulundurularak; eğitim sürecindeki stajların artırılması, kağıt üzerinde staj yapmanın engellenmesi, mühendislik fakültelerinin 2 yılı uygulamalı olmak üzere 5 yıla çıkarılması, uygulama kısmında öğrenciler adına kamu kurum, kuruluşları ve özel şirketlerle anlaşmalar yapılarak tamamlanması sağlanmalı, eğitim seviyesi iyileştirilmelidir.

• Kamuda mesleki sorumlulukları dolayısıyla yargılamalarla karşı karşıya kalan Teknik Hizmetler Sınıfı personeline, kurumunca tahsis edilecek bir avukat tarafından veya ücreti kurum tarafından ödenen bir avukat tarafından yargı önünde temsil edilme imkanı sağlanmalı, dava sonucunda personelin haklı çıkması durumunda yargılama giderleri kurum tarafından karşılanmalıdır. Uygulamada kamu görevlisinin görevinden kaynaklanan davalarda yargı önünde kurumunca tahsis edilecek avukat tarafından temsil edilmesini sağlayacak olumlu örnekler olsa da (3213 sayılı Maden Kanunu’ndan kaynaklı yaşanan sorunlarda avukatlık ücretinin kurum tarafından ödenmesi, vs. gibi) olumlu örneklerin çatı bir Kanun maddesiyle genele kavuşması sağlanmalıdır.

• Özellikle kontrol mühendisleri gibi mali sorumluluk noktasında çok büyük sorumluluk alan personel adına mali sorumluluk sigortası yapılmalıdır. İmzaları karşısında kamu mühendisleri başta olmak üzere Teknik Hizmetler Sınıfı personeline koruma sağlayacak zorunlu ve kapsamı geniş bir mesleki sorumluluk sigortası imkanı ivedi olarak düzenlenmelidir. 

• Türk Medeni Kanunu’nun “Tapu Siciline Güven” başlıklı 1007. maddesi uyarınca, mülkiyet hakkının ihlali söz konusu olan durumlarda idarenin doğrudan ve kamu görevlisinin rucü yoluyla dolaylı olarak sorumluluğu doğmaktadır. Özellikle son zamanlarda milimetre ile ifade edilebilecek çok küçük hatalarda dahi müspet yargılama giderine (avukatlık vekalet ücreti) hükmedilmesi için davalar açıldığı görülmektedir. Bu sebeple, Tapu Kadastro birimlerinde çalışan kamu görevlileri/harita mühendisleri ve sorumlu diğer personel adına TMK 1007’den kaynaklanan yasal sorumlulukları sınırlayıcı bir düzenleme yapılması; TMK 1007’den doğan sorumluluğun kötüye kullanılmasını engelleyici bir mekanizma getirilmesi; tapu planlarındaki yanılma sınırları ve sorumluluk gerektiren eylemler ile ilgili standartların belirlenmesi gerekmektedir.

• Teknik Hizmetler Sınıfı’nın en önemli mensuplarından tekniker ve teknisyen kamu görevlileri hakkında İmar Kanunu’nun 38 inci maddesinde tanımlanan görev, yetki ve sorumluluklar sınırlı olmasına ve imza yetkileri bulunmamasına rağmen yargı önünde hesap vermeleri adaletsizliğe sebep olmaktadır. Bu doğrultuda teknisyen ve teknikerler hakkında 3795 sayılı Kanunda yer alan Görev-Yetki-Sorumluluk Yönetmeliği dengelemeyi sağlayacak şekilde çıkarılmalıdır.

• Esnaf ve Sanatkar Odalarına teknikerlerin zorunlu üyelik koşuluna son verilmeli, eğitim kalitesinin artırılması için 4702 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu uyarınca mesleki teknik eğitim bölgelerinin kurulması sağlanmalıdır.

• Kamu kurum ve kuruluşlarında araç kullanma görevi verilecek personelden araç kullanma taahhüdü alınmalıdır. Ayrıca uygulamada teknik personele araç kullandırılırken personelin üzerinde doğan sorumluluk göz önüne alınmalı, kamu kurum ve kuruluşlarında kasko trafik sigortası olmayan herhangi bir taşınır araç kalmamalı, araç kullanma görevi gibi ikinci görev vermenin standartları ve esasları belirlenmeli, görev ve sorumluluk tanımları net bir şekilde belirlenmelidir.

• Mesleki sorumluluk tanımı Kanunlar aracılığıyla yapılmalı, mesleki sorumluluğun standartları belirlenerek bir kültür oluşturulması sağlanmalıdır.

• Teknik Hizmetler Sınıfı’na mesleki sorumlulukları dolayısıyla yöneltilen maddi ve manevi tazminat davalarında kamudan elde ettikleri kazanç göz önünde bulundurularak tazminatların üst sınır belirleyici bir düzenleme yapılmalıdır.

• Otuzdan fazla kanunda görev ve sorumlulukları tanımlanmış olan kimyagerlerin mesleklerini icra ederken kimyasallara maruz kalmaları sonucu doğan meslek hastalıkları da mesleki sorumluluk sigortası kapsamına alınmalı; parlayıcı, patlayıcı görevlerde müdürlük görevlerini yapan kimyagerlerin küçük bir hatasının çok büyük sonuçlar doğurabileceği değerlendirildiğinde mesleki sorumluluk sigortası kapsamı kimyagerlerin çalışma alanları doğrultusunda genişletilmeli, koruyucu ekipman sağlayacak bir düzenleme yapılmalıdır.

• Yargının üzerindeki kamuoyu baskısının azaltılması için mühendislerin görev ve sorumluluklarının sınırının anlatıldığı kamuoyu farkındalıkları yaratılmalı; tutuklu mühendislerin yarattığı sosyal maliyet görülmeli, yargılama sürecinin kısaltılması konusunda düzenlemeler yapılmalıdır.

• Kamu kurum ve kuruluşlarında kullanılan ekipmanlar teknik personele zimmetlenerek değil sigortalanarak teslim edilmelidir.

• Başta mühendis, mimar, şehir plancıları olmak üzere Teknik Hizmetler Sınıfı personeline üstlendikleri görev ve sorumluluklar gereğince “Teknik Sorumluluk İlave Ödemesi” yapılmalıdır.

• Mühendislik Fakültelerindeki müfredat programları gözden geçirilmeli, gelişen ve ilerleyen dünya düzeni müfredata da işlenmeli, müfredat değişen dünya düzenine ayak uydurmalıdır.

• Kaybedilen bir değer olan meslek içi eğitimler kurumlar eliyle ve sendikaların katılımıyla yeniden sağlanmalıdır.

• Mesleki sorumluluk sigortasının, teknik personelin görev üstlendiği proje ve yatırımların maliyetlerinin içerisine giydirilerek ortak fon oluşturulması sağlanmalı ve kamuya maliyet üretilmesi engellenmelidir.