POMEM'e 100 puanla girdi, eğitim sonu sözlüsünde 68 ile elendi

Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK), 29. Dönem Polis Meslek Eğitim Merkezi (POMEM) sözlü sınavında 100 tam puan alarak Akyurt POMEM'de eğitim almaya hak kazanan bir adayın, temsil ve ikna kabiliyetinin yetersiz olduğu gerekçesiyle 68 puanla elenmesini hukuka aykırı buldu.

Diğer adı Ombudsmanlık olan KDK, sözlü sınavda adayların verdiği cevapların tutanağa bağlanmadığı, verilen puanların her bir komisyon üyesince ayrı ayrı gerekçelendirilmediği ve sınavın sesli ve görüntülü olarak kayıt altına alınmadığını bildirdi. KDK'nin değerlendirmesinde başvuranın talebinin İdare tarafından reddedilmesinin hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğu sonucuna varıldı.

Başvuruya konu olan sınavın iptal edilerek yeni bir sözlü sınav düzenlenmesi ve bu süreçte sözlü sınavların iyi yönetim ilkelerine uygun olarak gerçekleştirilmesi önerildi. Ayrıca sınavlara giren adaylara verilen puanların gerekçelerinin ortaya konması ve sınavların ses ve görüntü ile kayıt altına alınması tavsiye edildi.

Tavsiye kararında, kararın ilgili kuruma ve başvurana tebliğ edilmesi ve karar üzerine tesis edilecek işlemlerin 30 gün içinde Kamu Denetçiliği Kurumu'na bildirilmesi gerektiği belirtildi.

KDK kararı:

T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)

SAYI: 2024/4356-S.24.6996

BAŞVURU NO : 2024/1738
KARAR TARİHİ : 30/04/2024

TAVSİYE KARARI

BAŞVURUYA KONU İDARE : POLİS AKADEMİSİ BAŞKANLIĞI
BAŞVURUNUN KONUSU    : Sözlü sınavın iptal edilmesi talebi hk.
BAŞVURU TARİHİ    : 01/02/2024

I.    BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1.  Kurumumuza yaptığı başvuruda başvuran, başvuran 29. Dönem Pomem sözlü sınavından 100 tam puan alarak Akyurt Pomem’de eğitim almaya hak kazandığını, okulda gönüllü excel mümessilliği yaptığını, geliştirdiği projeyle okula ek gelir sağlandığını ve kendisine ödül verildiğini, idari büroya iş ve işlemlerinde yardımcı olduğunu, düzenlenen satranç turnuvasında üçüncü olduğunu belirtmektedir. Başvuran yapılan eğitim sonu sınavında sorulan sorulara doğru cevap verdiğini, temsil ve ikna kabiliyetinin meslek için yetersiz olduğu gerekçesiyle 68 puan verilerek başarısız sayıldığını belirtmektedir. Başvuran Kurumumuzdan eğitim sonu sınavının iptal edilmesini talep etmektedir.

II.  İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2.  Polis Akademisi Başkanlığının 20/02/2024 tarihli ve sayılı yazısında;
2.1.Emniyet Genel Müdürlüğü Kadrolarına Polis Memuru ve Komiser Yardımcısı Rütbelerine Aday Memur Olarak Atanacaklara Uygulanacak Sınav Yönetmeliği kapsamında sınav komisyonu oluşturulduğu, komisyonun soruları ve cevaplar sınav öncesinde hazırladığı, adaylara soru kartı çektirilerek cevaplamalarının istendiği,

2.2.  Elektronik Ortamda görüntülü ve sesli kayıt gibi teknolojik araçlarla kayıt altına alınması konusunda yasal düzenleme bulunmadığı, sınav esnasında komisyon üyeleri tarafından öğrenciye sorulan soruya verilen cevaba ilişkin Eğitim Sonu Sınavı Değerlendirme Karar Formu doldurulduğu,

2.3. Polis Akademisi Başkanlığınca yapılan Eğitime Giriş Sınavına başvuru yapan adaylar arasında kişinin genel kültür bilgi düzeyi ve diğer özelliklerinin polis okulu öğrencisi olup olmayacağı yönünde değerlendirme yapıldığı, ancak Eğitim Sonu Sınavında eğitimini tamamlayan polis okulu öğrencisinden halkın ırz, can ve mal güvenliğini tesis etmek üzere görev yapacak yüksek disiplin ve mesleki bilgi düzeyine sahip bir polis memurunda olması gereken özellik ve bilgiler arandığı,

2.4. Başvuran Eğitime Giriş Sınavından (Mülakat Sınavından) 100 (yüz) tam puan alması ve Eğitim Sonu Sınavından 68 (altmış sekiz) puan almasının çelişkili olduğunu belirtmiş ise de her iki sınavda 2 farklı komisyonda farklı POMEM Müdürlüklerinde farklı sorularla karşılaştığı ve cevaplar verdiği, ayrıca soruların puan dağılımı ve kriterlerinin de farklılık gösterdiği, başvuranın 68 puan alarak başarısız sayıldığı,

2.5. Başvuranın Eğitim Sonu Sınavında okul hayatında aldığı görevlerin, sorumlulukların, ödül kazanmasının, şubelere iş ve işlemlerde yardımcı olmasının, satranç turnuvasını 3. Olarak tamamlamasının ve eğitim sürecinde gösterdiği başarıların Eğitim Sonu Sınavında herhangi bir etkisi bulunmadığı, bunların ders dışı etkinlikler olduğu,
açıklamalarına yer verilmektedir.

III.    İLGİLİ MEVZUAT
3.    2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikayetleri inceler.”,
4.    6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
5.    Emniyet Genel Müdürlüğü Kadrolarına Polis Memuru ve Komiser Yardımcısı Rütbelerine Aday Memur Olarak Atanacaklara Uygulanacak Sınav Yönetmeliği’nin “Komisyonların oluşturulması ve görevleri” başlık 7 inci maddesinin ilk üç fıkrasında “(1) Sınav ile ilgili komisyonların kurulması, görevlendirme ve çalışma esasları Başkanlık onayı ile belirlenir. (2) Soru Hazırlama Komisyonu; rütbece en kıdemli üyenin başkanlığında 5 rütbeli personel ve hazırlanacak soru sayısı ve ders konuları dikkate alınarak yeterli sayıda öğretim elemanından oluşur. Komisyon, adaylara sorulacak soruları belirler ve ayrı ayrı kartlara basımını sağlar. (3) Sınav komisyonu; emniyet müdürü rütbesinde bir başkan ve üç rütbeli personel ile bir öğretim elemanından oluşur. Bu komisyon, soru hazırlama komisyonu tarafından hazırlanan sorularla sözlü sınav yapmakla görevli ve yetkilidir…”,” Sınav şekli ve esasları” başlıklı 8 inci maddesinin ilk dört maddesinde 1) Soru Hazırlama Komisyonu tarafından bastırılan sorular arasından adaylara soru kartı çektirilerek cevaplaması istenir. Komisyon tarafından adaya konu ile ilgili ilave sorular sorulabilir. (2) Sınav komisyonları tarafından yapılacak sözlü sınavda adaylar; a) Mesleki bilgi düzeyi, b) Bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gücü, c) Özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı, ç) Liyakati, temsil kabiliyeti, davranış ve tepkilerinin mesleğe uygunluğu, yönlerinden yüz tam puan üzerinden değerlendirilirler. (3) Adaylar, Sınav Komisyonu üyeleri tarafından ikinci fıkranın (a) bendi için kırk puan, diğer bentlerde yazılı özelliklerin her biri için yirmişer puan üzerinden değerlendirilir ve verilen puanlar ayrı ayrı puan değerlendirme karar formuna işlenir. Komisyon üyelerinin ayrı ayrı vermiş olduğu puanların aritmetik ortalaması alınarak adayın sınav puanı tespit edilir. (4) Adayın sınavda başarılı olabilmesi için yüz tam puan üzerinden en az yetmiş puan alması gerekir. Başarısız olan adayın aldığı puan ve gerekçesi puan değerlendirme karar formuna işlenir. Sınav sonuçları merkezi sınav komisyonuna bildirilir.”
düzenlemelerine yer verilmiştir.

IV.    KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
6.    Kamu Denetçisi tarafından, İdarenin başvuranın talebine ilişkin işlemlerinin hukuka ve hakkaniyete uygun olmadığı sonuç ve kanaatine varılarak başvurunun kabulü yönündeki öneri Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V.    DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A.    Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
7.    Başvuran, başvuran 29. Dönem Pomem Eğitime Giriş Sözlü Sınavından 100 tam puan alarak eğitim almaya hak kazandığını, okulda gönüllü excel mümessilliği yaptığını, geliştirdiği projeyle okula ek gelir sağlandığını ve kendisine ödül verildiğini, idari büroya iş ve işlemlerinde yardımcı olduğunu, düzenlenen satranç turnuvasında üçüncü olduğunu belirtmektedir. Başvuran yapılan eğitim sonu sınavında sorulan sorulara doğru cevap verdiğini, temsil ve ikna kabiliyetinin meslek için yetersiz olduğu gerekçesiyle 68 puan verilerek başarısız sayıldığını belirtmektedir. Başvuran Kurumumuzdan eğitim sonu sınavının iptal edilmesini talep etmektedir.

8.  Kamu hizmetlerinin ehil ve yetişmiş kamu görevlileri eliyle yürütülmesi için yapılan sözlü sınavların kariyer ve liyakat ilkelerine uygun, objektif ve aynı zamanda yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönünden denetime imkân tanıyacak şekilde yapılması, hukuk devleti ilkesinin bir gereğidir.

9. Danıştay 2’nci Dairesinin 27/03/2017 tarihli ve E:2016/7249, K:2016/7249 sayılı Kararı’nda, sözlü sınavda “değerlendirme kriterlerinden bir kısmının somut bilgi ve belgeye dayandırılması zorunluluğu bulunmakta iken, bir kısmının gözlem ve kanaate dayalı olduğu açıktır. Bu düzenlemeye dayalı olarak yapılan ve davacının başarısız sayıldığı sınavda gözlem ve kanaate dayalı kriterler yönünden ilgilinin başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların ortaya konulması, somut bilgi ve belgeye dayandırılması, mümkün olan haneler bakımından ise başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların somut bilgi ve belge ile kanıtlanması gerekmektedir. Bunun da, adayların katıldığı sözlü sınav öncesinde, sınavda sorulacak soruların hazırlanması, her adaya sorulan soruların ve verilen cevapların kayda geçirilmesi ve adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesi halinde mümkün olduğu açıktır.” ifadelerine yer verilmektedir.

10.  Danıştay 12 nci Dairesinin 29/12/2017 tarihli ve E: 2014/8050, K: 2017/6121 tarihli kararında; …”davacının girdiği sözlü sınav öncesinde, sınav komisyonunca sınavda sorulacak soruların önceden hazırlanması ve tutanağa bağlanması, her adaya sorulan soruların kayda geçirilmesi ve sorulan sorulara adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesi, böylece sözlü sınavın nesnel olarak yapılması ve yargısal denetimin tüm unsurlarıyla gerçekleştirilmesinin sağlanması gerektiği vurgulanmaktadır.

11. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 03/07/2019 tarihli ve E: 2019/661; K: 2019/661 sayılı kararında davacının girdiği sözlü sınav öncesinde, sınav komisyonunca sınavda sorulacak soruların önceden hazırlandığı ve tutanağa bağlandığı, sorulan sorulara adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterildiği, ancak adaylara sorulan soruların kayda geçirilmediği görülen davada, davacının sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemde bu yönüyle hukuka uyarlık bulunmadığı hüküm altına alınmıştır.

12. Emniyet Genel Müdürlüğü Kadrolarına Polis Memuru ve Komiser Yardımcısı Rütbelerine Aday Memur Olarak Atanacaklara Uygulanacak Sınav Yönetmeliği’nde sözlü sınav soru hazırlama komisyonunca soruların ve cevapların hazırlanacağını, ayrıca belirlenen sınav komisyonunun adaylara önceden hazırlanmış soruları kura çekme usulüyle belirleyip adaylara yönelteceği, adayların hangi hususlara göre değerlendirileceği, her bir değerlendirme kriterinin puan dağılımı, sözlü sınavda başarılı sayılmak için asgari 70 puan alınması gerektiği hüküm altına alınmıştır.

13.  Kurumumuza sunulan bilgi ve belgelerden Soru Hazırlama Komisyonu ve Sınav Komisyonu’nun mevzuatı çerçevesinde oluşturuldukları, sınav sorularının ve cevaplarının sınav öncesinde hazırlandığı, soruların kura çekme usulüyle adaylara yöneltildiği görülmektedir. Ancak değerlendirme forumunun incelenmesinden başvuranın verdiği cevapların tutanağa bağlanmadığı, verilen puanların her bir komisyon üyesinde ayrı ayrı gerekçelendirilmediği belirlenmiştir.

14. Sözlü sınavda Kurulu üyeleri tarafından yöneltilen sorular için sadece puanlama yapıldığı adayca verilen cevapların tutanağa bağlanmadığı, sözlü sınav değerlendirme formunda her bir kurul üyesi tarafından her bir konu için verilen puanların yer aldığı, fakat verilen puanın her bir kurul üyesince ayrı ayrı gerekçelendirilmediği ve sözlü sınavın sesli ve görüntülü olarak kayıt altına alınmadığı bir başvuru hakkında Kurumumuzun verdiği 02/08/2022 tarihli ve; 12/08/2022 tarihli ve ^H sayılı Kısmen Tavsiye Kısmen Ret Kararları’nda sözlü sınavların iyi yönetim ilkelerinden olan “nesnellik”, “tarafsızlık”, “şeffaflık”, “hesap verilebilirlik” ve “kararların gerekçeli olması” ilkelerine uygun yapılmasını teminen, İdarenin bundan sonra düzenleyeceği sözlü sınavlara giren adaylara verilen puanların gerekçelerini ortaya koyacak tedbirleri alması ve sınavların ses ve görüntü ile kayıt altına alınması yönünde tavsiye bulunmuştur. Benzer şekilde Danıştay 5 inci Dairesinin 21/05/2008 tarihli ve E: 2007/1771, K: 2008/3008 sayılı kararı da, “sözlü sınavda verilen yanıtların, teknolojik olanaklardan yararlanılarak (elektronik ortamda görüntülü ve/veya sesli kayıt gibi) kayıt altına alınması suretiyle objektif nitelikte incelenip denetiminin yapılmasına olanak tanınması, hukuk devleti ilkesinin hayata geçirilmesi açısından önemli ve yerinde bir uygulama olacaktır.” şeklindedir.

15. İlgili idare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin tetkiki neticesinde gerek Danıştay kararları gerekse Kurumumuz kararlarında belirtildiği şekilde, hukuk, hakkaniyet ve iyi yönetim ilkeleri gereğince sınav komisyonunca her adayın verdiği cevapların kayda geçirilmesi ve sorulan sorulara adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesi unsurlarının gerçekleşmediği görülmektedir.

16. Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuranın talebinin İdare tarafından reddedilmesi işleminin hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğu sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B.    İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
17.  İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; İdarenin ‘karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uymadığı tespit edildiğinden, İdarenin bahse konu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
18.  6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE;
Başvuruya konu gelir uzman yardımcılığı sınavının başvuran açısından iptal edilerek hukuka, hakkaniyete ve iyi yönetim ilkelerine uygun olacak şekilde yeni bir sözlü sınav düzenlenmesi; bundan sonra düzenlenecek sözlü sınavların iyi yönetim ilkelerinden olan “nesnellik”, “tarafsızlık”, “şeffaflık”, “hesap verilebilirlik” ve “kararların gerekçeli olması” ilkelerine uygun yapılmasını teminen, adaylara verilen puanların gerekçelerini ortaya koyacak tedbirlerin ve sınavların ses ve görüntü ile kayıt altına alınması hususunda POLİS AKADEMİSİ BAŞKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA;
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Polis Akademisi Başkanlığı tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemlerin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın Başvurana ve POLİS AKADEMİSİ BAŞKANLIĞINA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.